۱۵ اشتباه خطرناک در مصرف دارو که باید از آنها دوری کنید
هدف از مصرف دارو درمان بیماری و کنترل علائم آزاردهنده آن است. اما حتی رایج ترین داروها هم بی خطر نیستند و در صورت استفاده نادرست به بدن و ذهن شما آسیب جدی وارد می کنند. متأسفانه، اشتباهات دارویی رایج‌تر از آن چیزی است که بیشتر مردم تصور می‌کنند. این اشتباهات شامل داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه (OTC) و حتی مکمل های غذایی است. اگر می خواهید رایج ترین اشتباهات مربوط به مصرف داروها را بدانید، این مقاله از تیزرینگ را تا انتها بخوانید.
چند هشدار مهم درباره‌ی مصرف اشتباه دارو
اشتباهات زیر روی اثربخشی داروها تاثیر منفی دارند یا عوارض جانبی آنها را افزایش می‌دهند:
۱. برچسب داروهای بدون نسخه را نمی‌خوانید
وقتی صحبت از داروهای بدون نسخه می شود، بسیاری از مردم تصور می کنند که آنها بی خطر و بی ضرر هستند. به همین دلیل ممکن است از داروهایی مانند ملین ها، مهارکننده های اسید معده و غیره بیش از حد استفاده کنند. یا از دارویی استفاده کنند که با داروهای دیگری که مصرف می کنند تداخل داشته باشد. مهم نیست که یک دارو چقدر بی ضرر به نظر می رسد، خواندن برچسب محصول کار هوشمندانه ای است.
۲. دارو را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف نمی‌کنید
تخمین زده می شود که نیمی از داروهای فشار خون بالا، دیابت نوع 2 و سایر بیماری های مزمن طبق دستور مصرف نمی شوند. فهرستی از تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه خود داشته باشید و در صورت امکان، هر یک از آنها را در یک زمان مشخص مصرف کنید. اگر این کار جواب نداد و مدام مصرف دارو را فراموش کردید، از یک دستگاه یادآوری دارو استفاده کنید و آن را روی پیشخوان آشپزخانه یا مکان مناسب دیگری قرار دهید.
۳. به سوزش سر دل مبتلا هستید، اما داروی آرام‌بخش می‌خورید
افرادی که از داروهایی به نام بنزودیازپین ها (مانند دیازپام و آلپرازولام) برای کمک به خواب استفاده می کنند، بیشتر از دیگران در معرض خطر سوزش سر دل در شب هستند. برخی تحقیقات نشان می دهد که این داروها اسفنکتر تحتانی مری (دریچه بین مری و معده) را شل کرده و سوزش سر دل را بدتر می کنند.
۴. هنگام تب از داروی ضداسهال استفاده می‌کنید
گاهی اوقات خطاهای دارویی مربوط به محصولات ضد اسهال است.اگر تب دارید یا در مدفوع شما خون دیده می‌شود، هرگز خودسرانه داروهای ضد اسهال مصرف نکنید. اینها علائم عفونت هستند و باید با کمک پزشک درمان شوند.
۵. بدون مشورت با پزشک هر روز آسپرین می‌خورید
آسپرین می تواند باعث خونریزی معده شود، بنابراین برخی افراد نباید هر روز از آن استفاده کنند. پزشکان معمولا آسپرین را فقط به کسانی توصیه می کنند که در معرض خطر حمله قلبی یا سکته هستند.
زنان ممکن است به اندازه مردان از آسپرین سود نبرند. از سوی دیگر، به نظر می رسد برخی افراد در برابر اثرات آسپرین مقاوم هستند. تست های متعددی برای بررسی مقاومت به آسپرین وجود دارد، اما برخی از پزشکان صحت آنها را زیر سوال می برند.
۶. بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را قطع می‌کنید
معمولاً بیشتر داروها نیاز به استفاده طولانی مدت دارند. اما نیمی از افراد این کار را انجام نمی دهند و به محض کاهش علائم، مصرف دارو را قطع می کنند. قطع ناگهانی برخی از داروها می تواند منجر به عود یا عوارض جانبی جدی شود.
اگر مصرف دارو به دلیل گرانی دارو برایتان مشکل است یا اینکه دارو عوارض زیادی ایجاد کرده است، با پزشک خود مشورت کنید. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروی دیگری را تجویز کند.
۷. قرص خود را نصف می‌کنید یا می‌جوید
در برخی موارد مصرف داروی نادرست با نحوه مصرف آن مرتبط است. همیشه توصیه می شود که داروی خود را نجوید یا نصف نکنید مگر اینکه پزشک یا داروساز به شما اجازه این کار را داده باشد. برخی از داروها طوری فرموله شده اند که به طور کامل بلعیده شوند.
۸. از آنتی‌بیوتیک‌های قدیمی خود برای درمان عفونت‌های جدید استفاده می‌کنید
ابتدا، زمانی که پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند، باید همه آنها را طبق دستور مصرف کنید. دوم اینکه آنتی بیوتیک ها معمولا بر اساس نوع عفونت تجویز می شوند. بنابراین مصرف آنتی بیوتیک نادرست نه تنها موثر نیست، بلکه می تواند باعث مقاوم شدن باکتری ها شده و درمان عفونت های بعدی را دشوارتر کند.
۹. در مصرف داروهای مسکن زیاده‌روی می‌کنید
از هر پنج نفر یک نفر در مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن زیاده‌روی می‌کند. از سوی دیگر، شواهد نشان می‌دهد که تقریبا ۲۵ درصد مردم به‌طور هم‌زمان از ۲ یا چند داروی مسکن استفاده می‌کنند که این می‌تواند به کبد یا کلیه آسیب بزند یا باعث خونریزی داخلی شود. همیشه قبل از مصرف این داروها دستورالعمل روی جعبه یا بروشور آنها را بخوانید. در کودکان، دوز دارو معمولا بر اساس وزن مشخص نشود، نه سن.
۱۰. به تاثیر داروها روی خلق و خو توجه نمی‌کنید
مصرف بیش از 200 دارو، از جمله قرص های ضد بارداری، داروهای فشار خون و داروهای سوزش سر دل، می تواند عوارض جانبی زیادی داشته باشد، افسردگی و افکار خودکشی دو نمونه از این موارد هستند. در صورت مشاهده علائم مشابه، با پزشک خود مشورت کنید. اگر داروی شما باعث این مشکلات می شود، پزشک ممکن است دوز شما را کاهش دهد یا جایگزین مناسب تری را پیشنهاد کند.
۱۱. به‌طور منظم به پزشک مراجعه نمی‌کنید
اگر به طور منظم از برخی داروها یا مکمل ها استفاده می کنید، هر سال با پزشک خود مشورت کنید. زیرا ممکن است دیگر نیازی به مصرف برخی از آنها نداشته باشید یا برخی از آنها با یکدیگر تداخل داشته باشند. توجه به این نکته مخصوصاً برای سالمندان و کسانی که از چندین داروی مختلف استفاده می کنند اهمیت دارد.
۱۲. از دارو در زمان مناسب استفاده نمی‌کنید
برخی از داروها با معده خالی موثرتر هستند، در حالی که برخی باید با غذا مصرف شوند. همچنین برخی از غذاها و داروها می توانند با هم ترکیب شوند و ترکیبات خطرناکی ایجاد کنند. به عنوان مثال، محصولات لبنی با تعدادی از آنتی بیوتیک ها تداخل دارند، برخی از داروهای کاهش دهنده کلسترول با گریپ فروت و سبزیجات سبز برگ و سایر غذاهای غنی از ویتامین K با وارفارین (رقیق کننده خون) تداخل دارند.
این در مورد مکمل ها نیز صدق می کند. به عنوان مثال، مصرف مکمل کربنات کلسیم همراه با غذا همیشه توصیه می شود. زیرا غذا باعث ترشح اسید معده می شود و اسید معده به تجزیه کربنات کلسیم و جذب آن کمک می کند.
۱۳. از داروهای تاریخ مصرف گذشته استفاده می‌کنید
تحقیقات نشان می دهد که برخی از داروها حتی 1 تا 2 سال پس از تاریخ انقضا می توانند 80 درصد قدرت اولیه خود را حفظ کنند. اما مصرف برخی از داروهای تاریخ مصرف گذشته می تواند خطرناک باشد. به همین دلیل است که جایگزینی داروهای قدیمی بسیار مهم است.
۱۴. در اندازه‌گیری دوز داروهای مایع دچار اشتباه می‌شوید
قاشق های معمولی برای اندازه گیری دوز دارو مناسب نیستند و می توانند شما را گمراه کنند. نتایج به‌دست‌آمده از یک مطالعه نشان می‌دهد که استفاده از یک قاشق متوسط برای خوردن شربت سرفه و سایر داروهای مایع احتمالاً منجر به کم‌مصرف دارو می‌شود، اما زمانی که از قاشق بزرگ استفاده می‌کنید، ممکن است در مصرف آن زیاده روی کنید. توصیه می شود برای جلوگیری از مصرف نادرست دارو، همیشه از قاشق یا سایر وسایل مخصوص برای این منظور استفاده شود.
۱۵. از دارو در یک مکان نامناسب نگهداری می‌کنید
گرما و رطوبت حمام می تواند به داروهای شما آسیب برساند و اثربخشی آنها را کاهش دهد. بیشتر داروها باید در جای خشک و خنک در آشپزخانه نگهداری شوند، اما برخی از داروها از جمله انسولین باید در یخچال نگهداری شوند. نکته مهم دیگر این است که داروها باید در مکانی غیر قابل دسترس برای کودکان نگهداری شوند.
کلام پایانی
استفاده صحیح از دارو از عوارض جانبی جدی جلوگیری می کند و به درمان سریعتر بیماری کمک می کند. اگر در مورد نحوه مصرف داروها سؤالی دارید، از پزشک یا داروساز خود کمک بخواهید.
