مهم‌ترین انواع مرزهای شخصی و اهمیت تعیین آنها
دوست‌تان پایش را از گلیم خود درازتر کرده است؟ آیا یکی از اعضای خانواده اطلاعات شخصی خانواده را با دیگران به اشتراک می گذارد؟ از پرحرفی همکارتان خسته شده اید؟ ممکن است فکر کنید که این قسمت های ناخوشایند زندگی اجتناب ناپذیر هستند، اما راهی برای به حداقل رساندن آنها وجود دارد و آن تعیین حد و مرزهای شخصی است. همه ما حد و مرزهایی داریم، اما بسیاری از ما به سختی می‌توانیم آنها را بیان کنیم، مخصوصاً در موقعیت‌های استرس‌زا که می‌خواهیم تا حد امکان از درگیری اجتناب کنیم. در زیر، در مورد انواع مرزهای شخصی و نحوه تعیین و انتقال آنها به دیگران بیشتر خواهیم آموخت.
مرز شخصی چیست؟
مرزهای شخصی محدودیت هایی هستند که برای خودمان قائل می شویم تا هنگام تعامل با دیگران راحت تر باشیم. این مرزها ممکن است به چیزهایی مانند تماس فیزیکی، تعاملات کلامی و فضای شخصی ما مربوط باشد. مثلاً دوست نداریم دیگران با لحن تحقیرآمیز با ما صحبت کنند یا کسی بدون اجازه وارد اتاق ما شود.
مرزهای شخصی به دسته‌هایی مانند مرزهای عاطفی، فیزیکی، جنسی و زمانی تقسیم می‌شوند و می‌توانند در موقعیت‌های مختلفی مانند خانه و محل کار یا در جمع‌های خانوادگی و دوستانه وجود داشته باشند. در واقع ما در تمام تعاملات خود با دیگران با مرزهای شخصی سر و کار داریم.
همه ما مرزهای شخصی خود را داریم، چه درباره آنها به دیگران بگوییم یا نه. با این حال، اگر مرزهای شخصی خود را به دیگران اعلام نکنیم، احتمال نقض آنها و بروز مشکلات بیشتر است.
چرا تعیین مرزهای شخصی مهم است؟
همانطور که گفتیم، همه ما مرزهای شخصی خود را داریم، مرزهایی که اگر رعایت شوند، احساس راحتی بیشتری در زندگی و روابطمان خواهند داشت. اما همه افراد مرزهای یکسانی ندارند و اکثر مردم نمی توانند حدس بزنند که مرزهای یک فرد دیگر چقدر است. این امر به ویژه برای افرادی که هوش هیجانی پایینی دارند (EQ) صادق است.
تعیین حد و مرز به معنای آگاه کردن دیگران از نیازهای خود برای داشتن یک تعامل سالم است، اما همیشه آسان نیست. همه مرزهای شما یا دلایل شما برای تعیین آنها را دوست ندارند یا درک نمی کنند. البته، اگر شما حد و مرزهای خود را تعیین نکنید، نمی توانید انتظار داشته باشید که دیگران به آنها احترام بگذارند.
مرزهای سالم برای روابط موفق ضروری است. شکست در تعیین مرزهای سالم می تواند منجر به احساساتی مانند رنجش شود. بروز این احساسات همچنین می تواند منجر به قطع ارتباط با دیگران یا درهم‌آمیختگی (enmeshment)شود. درهم‌آمیختگی حالتی است که در آن مرز مشخصی بین فرد و نیازها و احساسات دیگران وجود ندارد.
بیشتر اوقات دیگران نمی‌خواهند مرزهای ما را زیر پا بگذارند و فقط از مرزهای ما مطلع نیستند، چون با خودمان یا دیگران درباره خواسته‌ها یا نیازهایمان شفاف نیستیم.
انواع مرزهای شخصی
تعیین مرزهای شخصی همیشه کار آسانی نیست. مردم اغلب نمی دانند از کجا شروع کنند یا چگونه نیازهای خود را به دیگران منتقل کنند. قبل از اینکه بتوانیم راهی برای تعیین مرزهای شخصی پیدا کنیم، ابتدا باید بدانیم که چه مرزهایی را تعریف می کنیم.
۱. مرزهای عاطفی
مرزهای عاطفی مربوط به احترام و ارزش گذاری به احساسات و عواطف است. تعیین مرزهای عاطفی به این معنی است که بدانید چه مقدار انرژی احساسی را می توانید تحمل کنید، چه زمانی احساسات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید، و در مورد احساسات خود با افرادی که واکنش ضعیفی نشان می دهند صحبت نکنید. احترام به مرزهای عاطفی همچنین به معنای پذیرش احساسات دیگران و احترام به توانایی آنها در درک اطلاعات عاطفی آنهاست. به عنوان مثال، ممکن است بگویید: “من شرایط سختی دارم و باید با کسی صحبت کنم.” می تونی به من گوش کنی؟”
نقض مرزهای عاطفی می تواند به روش های زیر رخ دهد:
- نادیده‌گرفتن احساسات و انتقاد از آنها؛
- پرسیدن سؤالات نامناسب؛
- خواندن اطلاعات شخصی و احساسی دیگران؛
- درخواست از فرد برای توجیه‌کردن احساساتش؛
- تصور اینکه می‌دانیم دیگران چه احساسی دارند؛
- صحبت‌کردن از احساسات خود با دیگران بدون اجازه آنها؛
- به‌اشتراک‌گذاشتن اطلاعات عاطفی نامناسب با فرزندان.
۲. مرزهای فیزیکی
مرزهای فیزیکی نیاز ما به فضای شخصی، احساس ما به لمس‌شدن یا نزدیک‌شدن دیگران به ما و نیازهای فیزیکی مانند استراحت، غذاخوردن و نوشیدن آب را شامل می‌شوند. اشکالی ندارد که به دیگران بگویید نمی‌خواهید به شما دست بزنند یا به فضای بیشتری نیاز دارید. همچنین اشکالی ندارد که بگویید گرسنه‌اید یا به استراحت نیاز دارید.
فرض کنید که دست‌دادن با دیگران برایتان راحت نیست. اگرچه دست دادن یک هنجار اجتماعی است، اما برخی از افراد ممکن است به دلایل مختلف (مخصوصاً پس از همه گیری ویروس کرونا) تمایلی به انجام این کار نداشته باشند. برای تعیین این مرز، وقتی با فرد جدیدی آشنا می‌شوید، از چند قدمی برای او دست تکان دهید و با لبخند بگویید: «من دست نمی‌دهم، اما از آشنایی با شما بسیار خوشحالم». دیگر نیازی به توضیح یا عذرخواهی ندارید.
همین تاکتیک (اطلاع‌دادن درباره مرزی که دارید قبل از اینکه دیگران از آن عبور کنند) برای سایر مرزهای فیزیکی نیز مفید است. همچنین اگر فردی در فضای فیزیکی شماست، می‌توانید بگویید: «وقتی دیگران به من نزدیک‌اند احساس خوبی ندارم. می‌توانی یک قدم عقب بروی؟»
۳. مرزهای جنسی
هنگام شروع یک رابطه صمیمی جدید، بهتر است ابتدا در مورد مرزهای جنسی با شریک زندگی خود صحبت کنید. در این گفتگو می توانید در مورد چیزهایی که دوست دارید یا دوست ندارید در یک موقعیت صمیمی صحبت کنید.
داشتن مرزهای جنسی سالم مستلزم رضایت، موافقت، احترام، درک ترجیحات و تمایلات و حریم خصوصی است. مرزهای جنسی سالم عبارتند از:
- پرسیدن درباره رضایت؛
- صحبت‌کردن و درخواست آنچه شما را خشنود می‌کند؛
- درخواست استفاده از کاندوم در صورت تمایل شما؛
- صحبت‌کردن درباره پیشگیری از بارداری؛
- نه گفتن به چیزهایی که دوستشان ندارید یا به شما آسیب می‌رسانند؛
- حفاظت از حریم خصوصی طرف مقابل.
۴. مرزهای کاری
بهترین راه برای تعیین حد و مرزهای کاری این است که ابتدا نحوه رفتار خود را در محل کار مشخص کنید و رفتار حرفه ای را که انتظار دارید دیگران هنگام تعامل با شما داشته باشند، نشان دهید. برای تعیین محدودیت های کاری، معمولاً باید منتظر بمانید تا مرزی زیر پا گذاشته شود تا بتوانید در مورد آن اقدام کنید. به عنوان مثال، اگر یک همکار در جلسه از موضع بالا با شما حرف می‌زند، می توانید بعد از جلسه به سراغ او بروید و به آنها توضیح دهید که چرا رفتار آنها اشتباه بوده و چگونه باید در آینده با شما صحبت کنند.
۵. مرزهای مادی
مرزهای مادی مربوط به اشیا و دارایی هایی مانند خانه، اتومبیل، لباس، جواهرات و پول است. شما باید بدانید چه چیزی را می توانید و چه چیزی را نمی توانید به دیگران بدهید و انتظار دارید دیگران با دارایی های شما چگونه رفتار کنند. محدود کردن نحوه برخورد با دارایی های مادی مفید است و از رنجش در آینده جلوگیری می کند. به عنوان مثال، می توانید بگویید: “خوشحال می شوم که لباسم را به تو بدهم، اما باید تا جمعه آن را پس بدهی.” عبور از مرزهای مادی زمانی اتفاق می‌افتد که دارایی‌های شما تخریب، دزدیده یا مرتباً گرفته شود.
در مسائل مالی باید حد و حدود خود را بیان کنید. هرکسی مخارج، درآمد و محدودیت های مالی خود را دارد. بنابراین نباید از صحبت در مورد آنها با دیگران خجالت بکشیم. به عنوان مثال، از دوستی که پول قرض کرده است بخواهید آن را پس بدهد، یا مودبانه درخواست شخص دیگری برای قرض دادن پول را رد کنید. اجازه ندهید احساس گناه یا شرم بر شما غلبه کند.
۶. مرزهای زمانی
زمان ارزشمند است و باید از آن محافظت کنید. تعیین محدودیت زمانی در محل کار، خانه و اجتماع بسیار مهم است. تعیین مرزهای زمانی به این معنی است که اولویت های خود را مشخص کنید و زمان کافی را به بسیاری از زمینه های زندگی خود اختصاص دهید بدون اینکه بیش از حد خود را به دیگران متعهد کنید. وقتی اولویت‌های خود را بدانید، محدود کردن زمانی که به دیگران می‌دهید بسیار آسان‌تر می‌شود. برای مثال، می‌توانید بگویید: «می‌خواهم کمک کنم، اما امروز خیلی سرم شلوغ است. آیا می‌توانم فردا این کار را انجام دهم؟» یا «فقط می‌توانم یک ساعت بمانم.» همین امر در مورد رد کردن دعوت‌های دیگران صدق می‌کند. لازم نیست وقت خود را در جایی که نمی‌خواهید یا نیازی ندارید صرف کنید.
ند نمونه از نقض مرزهای زمانی عبارت‌اند از:
- گرفتن وقت افراد ماهر یا متخصص بدون پرداخت دستمزد به آنها؛
- درخواست وقت از دیگران؛
- نگه‌داشتن افراد در گفت‌وگو یا کار بیشتر از آنچه به آنها گفته بودیم؛
- تماس با دیگران در زمانی که به ما گفته‌اند سرشان شلوغ است.
۷. مرزهای فکری
مرزهای فکری به افکار، عقاید و کنجکاوی ما مربوط اند و مرزهای فکری سالم یعنی احترام به عقاید دیگران. زمانی این مرزها نقض می‌شوند که افکار و کنجکاوی ما سرکوب یا نادیده گرفته می‌شوند یا تحقیر می‌شوند. احترام گذاشتن به افکار و عقاید و تمایل به گفت‌وگو و درک درست اهمیت دارد. تعیین مرزهای فکری سالم یعنی توجه کنیم که آیا برای صحبت درباره مسئله‌ای زمان مناسبی است یا نه.
به عنوان مثال، می‌توانید بگویید: «می‌دانم که مخالفیم، اما اجازه نمی‌دهم مرا این‌طور تحقیر کنی» یا «می‌دانم که نظرات متفاوتی در این مورد داریم». اما آیا باید همه افکار و عقاید را بپذیریم؟ قطعا نه. همچنین باید بین گفتمان سالم و ناسالم تفاوت قائل شوید. اگر کسی عقیده‌ای را بیان کند که ذاتاً مضر است (مانند نژادپرستی، تبعیض جنسی، و بیگانه‌هراسی)، شما کاملاً حق دارید که موضع محکمی بگیرید. شما می توانید حد را به روش خود تعریف کنید. مثلاً به او بگویید که تحمل چنین مکالماتی را ندارید، از او فاصله بگیرید یا حرف او را قطع کنید.
۸. مرزهای ارتباطی
این مرزها معمولاً در محل کار آشکار می شوند و شامل مسائل مربوط به روابط ما با دیگران است. سوالاتی مانند اینکه دیگران چگونه باید با ما صحبت کنند یا اینکه ما چه چیزی می توانیم و نمی توانیم بگوییم. البته این مرزها در زمینه های دیگر زندگی مانند میل به حریم خصوصی نیز نقش دارند.
شفاف بودن در مورد آنچه که فکر می کنید قابل قبول است، بهترین راه برای تعیین مرزهای ارتباطی است. اگر آماده نیستید در مورد چیزی صحبت کنید، لحن گفتگوی طرف مقابل را دوست ندارید، یا اینکه دیگران شما را با نام هایی تحقیر آمیز می دانند، در مورد احساسات خود صادق باشید. در حالی که هیچ تضمینی وجود ندارد که دیگران به خوبی پاسخ دهند، حداقل می‌دانید که هر کاری که می‌توانید برای رفاه خود انجام داده‌اید.
به صفحه اصلی تیزرینگ سر بزنید
