حافظه حسی چیست و چطور کار می‌کند؟
حافظه حسی نوعی حافظه کوتاه مدت است که اطلاعات زیادی در مورد محرک های حسی از طریق حواس پنج گانه ثبت می کند. در این مقاله در مورد انواع این نوع حافظه ها، ویژگی ها و نمونه های هر کدام صحبت می کنیم و در نهایت تست معروف اسپرلینگ را بررسی می کنیم. با ما همراه باشید.
حافظه حسی چیست؟
حافظه حسی به معنای ذخیره کوتاه مدت اطلاعات دریافتی از حواس مختلف است. اطلاعات برای مدت کوتاهی در این نوع حافظه ذخیره می شود تا پس از پایان محرک های حسی امکان پردازش اطلاعات وجود داشته باشد. این حافظه به شما اجازه می دهد تا برداشت های مختصری از اطلاعات را حفظ کنید تا بتوانید دنیای اطراف خود را بهتر درک کنید و با آن ارتباط برقرار کنید. در برخی موارد، این اطلاعات می تواند به حافظه کوتاه مدت منتقل شود، اما در بیشتر موارد به سرعت محو می شود. اگرچه این نوع حافظه کوتاه مدت است، اما بسیار موثر است.
انواع حافظه حسی
بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه پنج حسی هستند که به شما کمک می کنند تا دنیای اطراف خود را پردازش کنید. اکثر محققان 3 جنبه اصلی این حواس را بررسی کرده و بر این اساس حافظه حسی را به 3 دسته تقسیم کرده اند.
۱. حافظه نمادین
این نوع حافظه که حافظه دیداری هم نامیده می‌شود، شامل تصویری بسیار کوتاه است. حافظه نمادین معمولا حدود یک‌چهارم تا یک‌دوم ثانیه طول می‌کشد. محققان پژوهش‌های زیادی درباره این نوع حافظه انجام داده‌اند و دریافته‌اند که چشم‌ها نمی‌توانند اجسام متحرک را به حافظه دیداری منتقل کنند. این یعنی برای اینکه حافظه دیداری به‌خوبی کار کند، باید شما و جسمی که مشاهده‌اش می‌کنید ثابت باشید.
۲. حافظه پژواک
این نوع حافظه که حافظه شنیداری هم نامیده می‌شود، شامل حافظه‌ای بسیار کوتاه از صدایی شبیه به اکوست. حافظه پژواک ۳ تا ۴ ثانیه باقی می‌ماند. نمونه‌ای از این حافظه گوش‌دادن به صدای مرور فهرست و یادآوری آنهاست. حافظه شنیداری و دیداری تفاوت‌های جالبی دارند. بر اساس پژوهش‌ها، از نظر حافظه حسی شنوایی، وقتی فرد فهرستی از موارد مختلف را می‌شنود، معمولا اولین و آخرین کلمات شنیده‌شده را بیشتر به خاطر می‌آورد، اما حافظه دیداری این‌طور نیست و اگر فرد فهرستی از موارد مختلف را ببیند، به‌احتمال زیاد فقط اولین موارد را به خاطر می‌آورد.
۳. حافظه لمسی
این حافظه حاوی اطلاعاتی است که با لمس محرک به دست می آید و تقریباً 2 ثانیه طول می کشد.
حافظه حسی چطور کار می‌کند؟
در هر لحظه از زندگی، حواس شما دائماً اطلاعات زیادی در مورد آنچه می بینید، می شنوید، بو، مزه و احساس می کنید دریافت می کند. اگرچه این ممکن است اطلاعات مهمی باشد، هیچ راهی برای به خاطر سپردن تمام جزئیات آنچه در حال حاضر تجربه می کنید وجود ندارد.
حافظه حسی نوعی “عکس فوری” از دنیای اطراف شما ایجاد می کند و به شما امکان می دهد توجه خود را بر روی جزئیات مربوطه متمرکز کنید. اگرچه این نوع حافظه خیلی سریع محو می شود، اما به ما این امکان را می دهد که به طور خلاصه تصوری از یک محرک حسی را حفظ کنیم و سپس جزئیات مهم را به مرحله بعدی حافظه، که به عنوان حافظه کوتاه مدت شناخته می شود، منتقل کنیم.
ویژگی‌های حافظه حسی
حافظه حسی نوعی فرایند خودکار و ناخودآگاه است که:
- اطلاعات ذخیره‌شده در آن شامل جزئیات زیادی است.
- از نظر مدت‌زمان و ظرفیت محدود است. زمان کمی طول می‌کشد و بلافاصله با اطلاعات جدید جایگزین می‌شود.
- مخصوص حالت حسی خاص است، مثلا حافظه پژواک فقط اطلاعات شنیداری، حافظه نمادین فقط اطلاعات بصری و حافظه لمسی فقط اطلاعات لمسی را ذخیره می‌کند.
نمونه‌هایی از حافظه حسی
- حافظه نمادین شامل موقعیت‌هایی است که پس از ازبین‌رفتن محرک حسی، همچنان تصویری در ذهنتان دارید. مثل اینکه پس از خاموش‌کردن چراغ‌قوه، همچنان تصویر مختصری از نور در حافظه شما وجود دارد.
- نمونه‌ای از حافظه پژواک می‌تواند خاطره کوتاه صدای بوق ماشین یا صدای ساز باشد، حتی پس از قطع‌شدن صدا.
- نمونه‌های دیگر هم شامل خاطره کوتاه چیزی است که لمسش کرده‌اید.
در هر نمونه، حافظه کوتاه‌مدت به شما امکان می‌دهد محرک حسی را تشخیص دهید و پردازش کنید.
آزمایش‌های اسپرلینگ درباره حافظه حسی
جورج اسپرلینگ روانشناسی بود که برای اولین بار مدت زمان حافظه حسی را در دهه 1960 آزمایش کرد. در این آزمایش، شرکت کنندگان به صفحه ای خیره می شوند و ردیف هایی از حروف انگلیسی برای چند ثانیه نمایش داده می شوند و سپس محو می شوند. به محض محو شدن حروف، شرکت کنندگان تا آنجا که می توانستند به خاطر بسپارند، حروف را تکرار می کردند. گرچه بیشتر شرکت‌کنندگان فقط می‌توانستند ۴ یا ۵ حرف را به یاد بیاورند، بسیاری از آنها معتقدند بودند که همه حروف را دیده‌اند و فقط آنها را یادشان نمانده است.
اسپرلینگ با الهام از این آزمایش، نسخه متفاوتی از آن را تکرار کرد. 3 ردیف از حروف که هر کدام شامل 4 حرف بود، برای چند ثانیه به شرکت کنندگان نشان داده شد، اما بلافاصله پس از ناپدید شدن حروف، صداهای بلند، متوسط و کم پخش شد. کسانی که صدای بلند را می شنیدند حروف ردیف بالا را تکرار می کردند، کسانی که صدای متوسط را می شنیدند حروف ردیف وسط را تکرار می کردند و کسانی که صدای آهسته را می شنیدند حروف ردیف پایین را تکرار می کردند.
اسپرلینگ دریافت که هرچه فاصله زمانی محوشدن حروف و پخش صدا افزایش یابد، دقت به‌خاطرآوردن حروف کاهش می‌یابد. در حقیقت حافظه بصری پس از پخش صدا جای خود را به حافظه شنیداری داده بود و این به‌یادآوردن حروفی را که در حافظه بصری ذخیره شده بودند، غیرممکن می‌کرد.
به صفحه اصلی تیزرینگ سر بزنید
