مرزه؛ خواص بینظیر و کاربردهای آن در آشپزی
هرگاه نام سبزی مرزه را می شنویم به طعم تند و لذیذ آن فکر می کنیم، اما بیشتر ما این گیاه معطر را که طعم دلپذیری به غذایمان می دهد، نمی شناسیم. در این مقاله هر آنچه را که باید در مورد این سبزی بدانید را برایتان آورده ایم.
مرزه چه نوع گیاهی است؟
مرزه گیاهی یکساله از خانواده نعناعیان است که قسمتهای برگدار ساقهاش در آشپزی استفاده میشود. سبزی مرزه برگهای سبز کوچک و شکوفه دارد. از زمان جوانهزدن تا تولید تخم مرزه یک سال طول میکشد، سپس تمام قسمتهای آن، از برگ گرفته تا ریشه، کاملا از بین میروند.
خاستگاه مرزه کجاست؟
مردم سراسر جهان هزاران سال است که از این گیاه برای بهبود طعم غذای خود استفاده می کنند. رومیان و یونانیان باستان 2000 سال پیش این گیاه را کشت و در تهیه غذا از آن استفاده کردند. مرزه در اروپا بسیار محبوب بود و اروپایی ها از آن استفاده می کردند زیرا بسیار شبیه فلفل بود.
مرزه غیر از اینکه چاشنی بوده، کاربردهای مهم دیگری نیز دارد. در روم باستان از این گیاه به عنوان یک داروی تقویت کننده جنسی استفاده می کردند. بعدها در طول جنگ جهانی دوم که فلفل کمیاب شد، آلمانی ها به جای فلفل از مرزه در آشپزی استفاده کردند.
انواع مرزه
تقریبا 30 نوع مرزه وجود دارد که ما فقط از 2 نوع اصلی (مرزه تابستانی و زمستانی) برای پخت و پز استفاده می کنیم. این 2 نوع مرزه شباهت ها و تفاوت هایی دارند که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم.
۱. مرزه تابستانی
محبوبترین و پرمصرفترین نوع مرزه، مرزه تابستانی با نام علمی «Satureja hortensis» است. مرزههای تابستانی متنوعی با برگهای سبز و برنزی وجود دارند که گلهای لولهای یاسیشکل آنها از ماه ژوئیه (تیرماه) تا سپتامبر (شهریور) شکوفه میزنند.
مرزه تابستانی در انواع غذاها کاربرد دارد و حتی از آن برای تهیه ادویه فرانسوی پروانسی (که ترکیبی از چندین نوع سبزی خشک است) هم استفاده میشود. این گیاه در بیشتر غذاهای سنتی بلغاری، رومانیایی و مناطقی از اقیانوس اطلس کانادا به کار میرود. چون مرزه تابستانی طعم و بوی شیرینتری دارد، محبوبتر است. در واقع مرزه تابستانی و زمستانی طعم مشابهی دارند، اما نوع تابستانی آن شیرینتر است و رنگ روشن و طعم و بوی تندتری دارد و در یک کلام گرم و فلفلیتر است. به همین دلیل این نوع مرزه بیشتر از نوع زمستانی آن کشت میشود و تقریبا در تمام سال در فروشگاهها موجود است.
۲. مرزه زمستانی
مرزه زمستانی با نام علمی «Satureja montana» گیاهی است چند ساله. نام دیگر مرزه زمستانی مرزه کوهی است و بیش از 2 سال ماندگاری دارد. برگهای مرزه زمستانی تیرهتر از مرزه تابستانی است و گلهای آن به رنگ اسطوخودوس روشن، صورتی و حتی سفید است. مرزه زمستانی در مقایسه با مرزه تابستانی طعم قوی و تلخ تری دارد. بوی این نوع مرزه یادآور رایحه های زمستانی مانند مریم گلی و کاج است.
مرزه زمستانی در دل کوه ها و در دامنه تپه ها و دامنه کوه های مدیترانه ای می روید و به همین دلیل است که نام مرزه کوهی را به این نوع مرزه داده اند. کاشت مرزه در آب و هوای معتدل بسیار آسان است و این گیاه نه تنها بومی نواحی مدیترانه ای است بلکه در جنوب اروپا و آفریقا نیز یافت می شود.
خواص مرزه
۱. مفید برای دستگاه گوارش
خوردن این گیاه برای تقویت دستگاه گوارش عالی است. این گیاه از سوء هاضمه و ایجاد گاز در معده جلوگیری می کند. همچنین برای دفع گاز معده بسیار مفید است.
۲. درمان مشکلات گوارشی
مرزه در مهار علائم مشکلات گوارشی نقش مهمی بازی میکند، علائمی مانند اسهال، التهاب معدهایرودهای (گاستروانتریت) و کولیک.
۳. ضدعفونیکنندگی طبیعی
مرزه دارای ترکیبی به نام «تیمول» با خاصیت ضدعفونی کننده و ضد قارچی است. این خواص برای درمان نیش زنبورها و سایر حشرات مفید است.
۴. تسکین علائم سرماخوردگی و سرفه
از آنجایی که مرزه خاصیت ضد باکتریایی دارد، بسیاری از مردم از مرزه برای درمان علائم سرماخوردگی مانند سرفه و گلودرد استفاده می کنند. در عین حال حاوی ویتامین C است و به بدن کمک می کند از خود در برابر ویروس ها و رادیکال های آزاد محافظت کند.
۵. تسکین درد مفاصل ناشی از التهاب
پمادهای حاوی اسانس مرزه درد شدید ناشی از التهاب مفاصل را کاهش می دهد.
۶. تقویت قوای جنسی
بسیاری از مردم مانند رومی های باستان هنوز از این گیاه برای افزایش قدرت جنسی استفاده می کنند.
۷. پیشگیری از بیماریها و بهبود کلی سلامت
مرزه حاوی آنتی اکسیدان هایی است که از بیماری های مختلف جلوگیری می کند. به عنوان مثال این گیاه از افزایش کلسترول بد جلوگیری می کند و کلسترول خوب بدن را افزایش می دهد. این ویژگی از بیماری قلبی جلوگیری می کند و سلامت کلی قلب را بهبود می بخشد.
در آشپزی چه استفادههایی از مرزه میشود؟
۱. بهجای فلفل و نمک
می توانید به جای فلفل از مرزه برای طعم دادن به گوشت یا لوبیا استفاده کنید. البته رومیان باستان از این گیاه به جای نمک استفاده می کردند. بنابراین، اگر می خواهید رژیم کم نمک داشته باشید، بهتر است به جای نمک از مرزه استفاده کنید.
۲. برای طعمدارکردن مواد گوشتی
میتوانید مواد گوشتی مانند انواع گوشت قرمز و مرغ را پیش از پخت با مرزه طعمدار کنید.
۳. چاشنی سر سفره
بلغاریها مرزه را با یک کاسه نمک و پاپریکای آسیابشده مخلوط میکنند و نوعی چاشنی بهنام «اشرینا سول» بهمعنای «نمک رنگارنگ» درست میکنند و سر سفره کنار غذاهایشان میگذارند. آنها همچنین نان، سیبزمینی، پنیر و دیگر سبزیجات را با مرزه طعمدار میکنند.
کلام آخر
با استفاده از مرزه می توانید به راحتی غذای خود را خوشمزه کنید. البته برخی از افراد از گیاهان دیگر مانند ترخون و رزماری یا ترکیبی از ترخون و مرزه نیز استفاده می کنند.
به صفحه اصلی تیزرینگ سر بزنید
